Hervormde Kerk

Prentbriefkaart van de kerk

De toegangspoort

Interieur

Orgel

De Hervormde Kerk van Sint Anna ter Muiden ligt aan de Nederherenweg. In 1832 had de kerk kadastraal nummer A 89. Zie voor het interieur van de toren Kerktoren.

Gebouw

De zware vierkante torenstomp torent nog steeds boven de huizen van Sint Anna ter Muiden uit. Het is een overblijfsel van een 14de eeuwse gotische kruiskerk. Aan de sporen in de vier zijmuren kan men afleiden dat de toren was ingebouwd tusen het koor, het schip van de kerk en twee dwarsarmen. De oude toren kan langs een wenteltrap worden beklommen. De hoogte toont aan hoe imposant het gebouw vroeger geweest moet zijn. Het kerkje heeft twee traveeën en een kleine consistorie.

Het interieur van het kerkje is grotendeels 17de eeuws. De kerk heeft een orgel uit 1872.

Anna

De kerk was gewijd aan de Heilige Anna, de moeder van Maria, de grootmoeder van Jezus. Mude was in de Middeleeuwen zelfs een bedevaartsoord voor de Heilige Anna.

Evabeeldje

In 1962 werden opgravingen gedaan rond de kerk. Daarbij werd een vijftiende-eeuws albasten beeldje gevonden, voorstellende Eva. Slechts de romp met de linkerarm is bewaard gebleven. Het hoorde waarschijnlijk bij een beeldengroep die tijdens de reformatie in de zestiende eeuw werd vernield. Het beeldje staat nu weer in de kerk.

Geschiedenis

De kerk dateert uit de veertiende eeuw. In de Tachtigjarige Oorlog werd het kerkgebouw verwoest. In 1653 werd het huidige Nederlands Hervormde kerkje aan de zuidzijde tegen de stompe toren aangebouwd.

In 1675 sloeg de bliksem in het klokhuis. Hierbij werden diverse geschilderde ramen verbrijzeld en werd een groot deel van het interieur verwoest. In de kerkenraadsnotulen staat het volgende verslag:

`5 november 1675 Hebbende enige dagen seer stercke winden gehadt, ister van dese morgen (sdingsdag, s daags voor den ordianaire maandelicxen biddag) neffens swaren hagel een vreeslicken donder en blixem geweest; met name ontrent ten 6 uijren, ene geweldig-dreunende slag met sig ontallicke sprancken vier nederwerpende, gelijck het van eenige op straat zijnde gesien is; sommige meijnende het lossen van veele musquetten te sijn, andere, gelijk als bedwelmt & &blindt zijnde, nedervallende. Welcke slag onse kerk sodanig beschadigt heeft, als volgt. Boven op de toorn het klockenhutje so geruineert dat men een nieu sal moeten maken. De klok ternauwernoot zijnde blijven hangen, een stuk van haare ijzere spil afgeslagen, en zijnde het vaantje van de toren nog op t kerkhof gevonden, dog in stucken. Binnen in de toorn dat pannendak gansch in stukken geslagen, en in de muur bij het uurwerk een grote bresse. De deur van het uurwerck met zijn hangen afgesmeten, het glazen venster na buiten van het uijrwerck gansch uijtgeslagen, nochtans geene werklijke schade aan het uijrwerck selfs dan eenig ijzerdraat gebroken zijnde dat het slaan van de klok belet, zullende ook de klok nog konnen slaan, nog geluijdt worden voor het toorntje gemaakt is en de klok vasthangt. Nu omlaag in de kerk, de glazen aan de linckerzijde van de preeckstoel, gans uijtgesleegen, hebbende een gat onder en een boven het raam gemaakt (een groote bresse uijt de muur van buiten neergestort), waarvan het gruis der uitgeslagen steenen, ook alle de glazen van de andere zijde gelijk als vergruist heeft, zullende ook dat raam gans moetende verniuwt worden. Ook is de uitertse stoel voor 2 personen aan de linkerzijde van malkanderen geslagen en nevens de bank de blauwe steenen uit de grond gesmeeten en gebrijselt. so dat de gansche kerk en al de stoelen door het gruijs van glas, kalk en steenen gevlogen was, behalve de schade aant dak etc. Waarlik was dit niet anders als de vinger Gods een voorval weerdig hier ter gedachtenis geteeckent te staan. Want de heere die God is, die sijne stemme geeft, door een gedruijs van wateren (wolken) in den hemel; als hebbende door t optrekken der (sulpherige) dampen van de aarde de blixems bereijdt. .. Jer 10:13'

Graven

Beschilderd graf in Aardenburg

Grafsteen van Jan Beels

<flickr>2938222971|thumb|right|m|Graf op het kerkhof</flickr> Bij opgravingen in 1962 werden bakstenen graven gevonden met schilderingen erin, vergelijkbaar met die in Aardenburg. Zie Middeleeuws grafkeldertje.

Grafzerken

In de kerk bevinden zich verder diverse middeleeuwse grafzerken. Zie aldaar voor een uitgebreide beschrijving.

Grafstenen

Op het kerkhof bevinden zich enkele tientallen graven van na 1900. Zie voor een overzicht bij Kerkhof.

Bij opgravingen in 1962 werden aan de grens van het kerkhof vijf potten uit de vijftiende eeuw aangetroffen, waarin kinderlijkjes waren bijgezet.

Rouwborden

Rouwbord van Kapitein van Ewsum

Rouwbord van Angenis Richaert

In de kerk bevinden zich twee rouwborden:

• Rouwbord van Kapitein van Ewsum, een commandant van het Grote Pas. Het bord bevat de tekst Obijt den 14 juli 1667, het wapen Van Ewsum en de kwartieren:
  • Van Ewsum gedeeld met Richgart
  • Op rood een gouden lelie (Spruit?)
  • Richgart (op blauw een tak met drie klimopbladeren)
  • Haeften
• Rouwbord van diens vrouw Angenis Richaert. Het bord bevat de tekst obyt den 24 meij 1665 en toont in ruitvorm het alliantiewapen van Ewsum X Richgart en de kwartieren:
  • Keppel
  • Dort
  • Droest (op rood een zilveren schildje)
  • Broeckhuysen
  • Hueger (op rood een tak met drie vijfbl. witte bloemen)
  • Richgart
  • Haeften
  • Kerrinck (op rood een zilveren schild beladen met een zwarte leeuw)
  • Keppel
  • Gruben (op rood een gouden hert).

Vermeldingen

Ommeloper 1577

• De kercke van Sint Anne ter Mude ande oostsijde bijt noorthende daeran over d’adere de kercke metten kerckhove cum noortzijde anden Meulenwech streckende metten oosthende anden Nederenheerwech metten zuutoosthoucke an Sint Anne strate,
  1 gem

Literatuur

• Div.auteurs: Langs de oude Zeeuwse kerken, Baarn, 1975, p. 151
• H. Janse: Cultuurgeschiedenis der Lage Landen: Kerken en torens in Zeeland, 1969, p. 106
• M.P. de Bruin: Hoog van de toren, Provincie Zeeland, 1994, p. 11-12.
• P.C. Bloys van Treslong Prins: Genealogische en heraldische gedenkwaardigheden van de kerken in en uit de provincie Zeeland, Utrecht 1919
• Sarina Hendrikse: 'De middeleeuwse grafzerken in de kerk van Sint Anna ter Muiden', in: Tijdschrift nr. 30, 1 juni 2013, p. 13-20