Boedelbeschrijving

Wanneer iemand overleden was werd er meestal een inventaris opgemaakt van de goederen die de overledene had nagelaten. Dat gebeurde door afgevaardigden van de magistraat, bijvoorbeeld de baljuw en een schepen. Zo'n inventaris werd ook wel prisie genoemd, van het Franse woord 'prendre', dat ook 'opnemen' kan betekenen. Wanneer er ook een of meerdere wezen waren, diende deze prisie als basis waarmee de voogden voor de weeskamer de verplichte rekening konden opstellen.
Er zijn in de geschiedenis van Sint Anna ter Muiden honderden van dit soort boedelbeschrijvingen vastgelegd. Ze geven een goed beeld van het bezit of de schulden die iemand had bij overlijden. Er was wel een groot verschil tussen arm en rijk en dat wordt ook duidelijk uit de boedelbeschrijvingen. Die van een rijke boer met veel land zag er heel anders uit dan die van een middenstander of een arbeider.
Hier geven we van alle drie een representatief voorbeeld. Omdat ze vaak nogal uitgebreid zijn is het onmogelijk ze allemaal uitgeschreven op te nemen op de site, maar een groot deel is beschikbaar via de foto's.

De middenstander Philippus Scheers, bierleverancier.

• Hij was ook diaken, wat niet altijd even goed uitpakte. Zijn boekhouding was slordig, zowel voor de kerk als voor zijn eigen zaken (zie de notities bij zijn naam in de Genealogische database [[1]]).
• Hij leefde van 1733 tot 1779 en bleef ongetrouwd. Als nazaat van een geslacht van burgemeesters en schepenen en grote boeren had hij wel enig bezit geërfd in de vorm van huizen en land in Sint Anne. Hier volgt zijn boedelbeschrijving.

RAZVL 481

• 10.6.1779:
  Erfgenamen
• Johannes Plasschaart wonende te St Anne en thans gehuwd en wonende in Cadzand, als kind van hoofdman Adriaan Plasschaart en wijlen de oudste zuster Johanna Scheers.
• Johannes Bastinck en Magdalena Bastinck in huw met Jacobus vd Ameele, den jongen kinderen van wijlen Abraham Bastinck en wijlen de tweede suster Deborah Scheers.
• Voorts Pieter Romanus vd Ameele, minderj zoon van de rendant Jacobus vd Ameele en wijlen Deborah Scheers.
• Item Johannes Scheers meerderj jongman, gewoond hebbende binnen Sluijs en thands wonende binnen Middelburgh in Zeeland, zoon van de overleden broeder Boudewijn Scheers, in leven, koopman binnen Sluijs.
• En eijndelinge Matie Scheers wed Mattheus Daansen wonende Aardenburg, des overledens volle suster.

Onroerend goed 1. Verkocht op 30.6.1779 aan Nicolaes Schotte voor 166 pond een huis, brouwerie, stal en erve in de korten Ommegangstraate. 2. Verder competeert den overledenen een huijs, stallinge en erve genaamd de oude Brouwerie gestaan op de plaetse of Marktplain. Dit goed verkocht op 10.9.1779 aan Francois Bookelaar voor 8 pond 13 sch. 3. In 1779 is verder publiek verkocht aan Adriaan Plasschaert, hoofdman van St Anna ten Vrijen, voor 93 pond 9 sch [stuk ontbreekt, bedoeld is De Witte Leeuw].

Verder gemeld roerende goederen en daarnaast te dorsen granen en bonen, beestialen, zilveren en koperen munten, het tractement als schepen van St Anne en als stads Horlogie stelder. Jan Bastinck krijgt nog geld voor de garsinge van een gaard en voor de heijninge rond een weije. Verschillende schuldeisers, winkelier Rudolph Steessel krijgen nog geld.

Verder ontvangsten voor de levering van bier: aan wed Schrader tot Sluijs, Carel Jonaar tot Sluijs, hoofdman Adriaan Plasschaert, Jan Rens tot Sluijs, de rendant, Cornelis Verhoeve op het Pas tot Sluijs, Jacob Naeije, mr J.H. Weddij meester chirurgijn tot Sluijs, Johannes Voskamp, wed vanden Ende op het Pas tot Sluijs, H. Calshuer te Sluijs, wijlent Isaac Naeije, Abraham van Waeijenbergh, Louis Geerardts tot Sluijs, schepen Francois Bokelaar, IsaacBrok, wed Johannes Plasschaert in huw met Mattheus de Bruijne, Johannes Bellink, wijlent burgmr Pieter Naeije, de bode Abraham de Kan, schepen Janne de Cloedt, wijlent burgemr Pieter le Roij, Christiaen Reuver, Hermanus Vlieland tot Sluijs, Josias Croquette, Abraham Bastinck, Mattheus de Bruijne, wed Anthonij Stoppels op het Pas.

Nog te vorderen

• Van wijlent de wed Johannes Lamens over levering van nagels.
• Van Johannes Lust over zeijsens.
• Van Abraham Galander over gecogte goederen.
• Van schepen Francois Bookelaar over gecogte goederen.
• Van Rudolph Steessel per reste over gecogte goederen..
• Van Isaac Antisee over gecogte goederen.
• Van Jan de Graaff over levering van bier.
• Van Joseph Mergaar over levering van houd.
• Van Adriaan Plasschaert en Mattheus de Bruijne over levering van hout.
• Van de weduwe Carels over verschot voor haar door den overledene gedaan.
• Van Christiaen Post slagter tot Sluijs over koop van een koebeest.
• Van Jacob de Jonge tot Sluijs wegens overgenome garsinge.
• Van Christiaen Reuver wegens eene geteikende assignatie.

De volgende posten van nog te innen geld die niet door de overledene zijn afgeschreven ‘en diversche in armoedigen toestand’. Deze posten worden pro memorie opgenomen.

• De wed Francois van Petegem over bierleverantie.
• Jan du Burck.
• Pieter Bodard tot Sluijs over bierleverantie.
• Pieter Rekkebus over gecogte goederen.
• Jan Paulus over gecogte goederen ‘dog alzoo dien man in een seer armoedigen staat sig bevind’ is de schuld niet inbaar.
• Jan Mosis 2 sch: zijn verrekend.
• Cornelis van Hougem gewoond hebbende tot Sluijs maar vandaar gevlucht.
• Jan de Klerk, idem.
• Bernard Bosseur over gecogte goederen.
• Cornelis Verhoeve op het Pas over bierleverantie.
• Twee wisselbrieven ten laste van wijlent Mattheus Cornelis Daansen in huw geweest met Maatje Scheers, de suster.
• Jan Wanchelle gewoont hebbende als herbergier in Potties herberge in lande van Cadzand

over bierleverantie, ‘alzoo sig den selven Jan Wanchellen in een armoedigen staat bevind kan daar van niets werden ingevordert, egter hebbende de rendanten met den thnads bewoonder van de opgemelte Potjes herberge Isaac Blankaar, en waarvan gesegde Wanchelle nog eenige gelden te goed heeft, aangegaan een minnelijk accoort.

• Jacob de Jonge tot Sluijs wegens pacht van garsingen van het Gouvernement van Sluijs door den rendant betaald.

Verder nog te ontvangen

• Van Jacobus vd Ameele de jonge over bierleverantie.
• Van auditiepenningen als schepen
• Nog ontvangsten over verkogte melk, boter en groentens.

Uitgaven

• Vereekening van de erfenis van hun moeder Maria Francoise Bodrij wed Johs Scheers.
• Betaald aan Johan van der Beke medecijnen doctor te Sluijs over gedane visites en gegeven advisen in de dood siekte van den overledenen.
• Betaald aan den chirurgijn Weddij tot Sluijs over gedane visites en leverantie van medecijnen.
• Betaald aan Adriaan Robbers tot Sluijs over leverantie van medecijnen.
• Betaald aan schepen Francois Bookelaar over het maken van de doodkist en geleverde spijs en drank aan de buijten vrinden ter begravenis.
• Betaald aan den stads bode en lijkebidder Abraham de Kan over gedane kleermakerswerk, het doen van de wete des overledens, het leveren van roubanden en het adsisteren der begravenis.
• Betaald aan schepen Johan de Munck over smedewerk ten dienste van de doodkist.
• Betaald aan Bartholomeus van de Putte tot Sluijs over leverantie van wijn in de doodziekte van den overledene in april en meij 1779.
• Betaald aan Dina Mattheewsen over vier en half jaar huur als dienstmeid bij den overledene en dat van primo meij 1775 tot ultimo 0ctober 1779 38 pond 6 schellingen.
• Betaald aan Rudolph Steessel over het voeren van bier en granen voor den overledenen over verscheidene jaren.
• Betaald aan Jacobus vd Ameele junior over gedane paardenarbeijd voor den overledenen.
• Betaald aan Johannes du Burck over gedanen paardenarbeid in het voeren van bier en andere saken voor den overledenen.
• Betaald aan Mattheus de Bruijne over leverantie van stroo en betaalde schade door de beesten van de overledenen aan hem de Bruijne gedaan in 1778.
• Betaald aan Abraham Galander over diversche diensten als arbeijder voor den overledenen.
• Betaald aan Christiaen Reuver over diversche diensten, zoo in het oppassen van den klok, reijsen na Brugge, schoonmaken van granen, en het affleggen van den selven.
• Betaald aan Isaac Boddrij over gedane diensten en arbeijdslonen.
• Betaald aan Johannis Bastinck over dorssen en moutwegen.
• Betaald aan Rudolph Steessel over paardenarbeid zoo in het mennen van vruchten als anders.
• Betaald aan schepen Johannes de Cloedt over het malen van mout.
• Betaald aan Susanna Dames wed burgmr Pieter le Roij over het grasen van renderbeesten en het gebruijk van de roupelle voor den overledenen.
• Betaald aan Isaac Benteijn stokhouder van der Groede over twee gecogte renders in den coopdag van de weduwe de Blake 13.5.1779.
• Betaald aan Isaac Brok over arbeidsloon in het dorssen, spitten etc voor den overledenen.
• Betaald aan Arent van der Vlim over een jaar pagt van het sevende perceel garsinge van het Kleijne Pas.
• Betaald aan doctor Johan van der Beeke over een jaar pagt van 2 partijen weilands ten desen schependomme; ten eerste van 9 gem 200 roeden in de Robbemoreel, ten tweede van 3 gem 21 roeden mede aldaar gelegen.
• Betaald aan baas Jan Segerse tot Sluijs over 500 oude steen door den overledene van hem gecogt 25.3.1779.
• Betaald de thesorier deser stede een jaar pagt van stadts bieraccijns, en eene rente gaande uijt het huijs en erve genaamt de oude Brouwerieput.
• Betaald aan de wed Schrader tot Sluijs over leverantie van verf en dagsgelden.
• Betaald aan J.C. Kaenitz tot Aerdenburg over den pacht van consumptie.
• Betaald aan schepen Johannes van Hecke over kennisgelt van vervoerde bieren.
• Betaald aan Hermanus Vlieland tot Sluijs over paspoortgelden.
• Betaald aan Johannes Lust over leverantie van varkensvlees, reusel, calck en diversche andere saken.
• Betaald aan Johannes Loijs over leveringe van gist in diversche reijsen.
• Betaald aan J.B. Beijaard over leverantie van agt stoop raapolij.
• Betaald aan ontfanger De Boucq over provintierechten voor het beestiaal aan het comptoir van Houcke.
• Betaald aan de selve ontfanger de Boucq over het beestiaal ten comptoire van Houcke.
• Betaald aan B. Neijts vrij tiende steker tot Westcappelle over 5 gem 2 lijnen lands, waarin Jan Bastinck de helft moet betalen.
• Betaald aan Charles Coutteau over d’obedientie van St Donaes in Brugge over de tiendepagt van den West Schellemans hoek in Oostkerke.
• Betaald aan J.H. Delpiere ontfanger der parochie St Anne ten Vrijen koninginnesbodem over parochiekosten van 13 gem 6 roeden lands aldaar.
• Idem over parochiekosten van 3 gem thiende in het Maneschijn.
• Idem over parochiekosten Westcappelle.
• Verdere uitgaven adminsitratieve kosten, waaronder taxatiekosten.

• Batig saldo van ruim 582 pond vlaams. In guldens was dat toen 3492 gulden.

Burgemeester Pieter de Bruijne, grootgrondbezitter

De hofstede van Pieter de Bruijne

Boedel van burgemeester Pieter de Bruijne 1850

• Not Schout
• 9.8.1850:
  Verdeling van de erfenis van Pieter de Bruijne en Janneke de Ligny onder de 3 overgebleven kinderen, Pieter, burgemr van St Anne, Jacobus (landbouwer te Westkapelle) en Cornelia, wonende te St Anne.
• 1 - Een bunder 4 roeden 60 ellen bouwland, zijnde het Nederlandse gedeelte van ouds genaamd den Molenwal, nr A 9.
• Pieter de Bruijne de oude heeft deze partij lands voor de helft als erfenis van zijn vroegere vrouw Catharina van Waaijenberg... en voor de helft in de wederhelft bij erfenis van dezelve zijne vrouw, welke vrouw bevorens in huw was geweest met Jacobus vd Ameele; en voor de overige helft van die wederhelft bij koope van Catharina Petronella van den Ameele, huisvr van Jacobus Petillon, eenig kind van genoemde Jacobus vd Ameele; hebbende genoemde Jacobus vd Ameele deze partij lands gekocht van Maarten vd Kerkhove en zijne huisvr Adriana Catharina de Broeckert, en van Pieter vd Kerkhove, blijkens erfbrief dd 5.6.1760, gepass voor burgemr en sch van St Anne.
• 2 - Dertien roeden dreef als weiland... bij de kerk, nr A 11.
• Waarvan Pieter de Bruijne de oude de eigendom kreeg bij koop onder meer van Jakob Bodderij, dd 10.2.1813.
• 3 - Een woonhuis, annex stal met erf en tuin in de Antwerpenstraat... A 46, huis en erf, en A 47 tuin, waarvan Pr de Br de oude de eigendom verkreeg bij koop van Jacob Bokelaar 15.6.1810 voor Hennequin.
• 4 - Een woonhuis met erf op het plein, tegen over het stadhuis op cijnsgrond tbv de gemeente St Anne, nr A 82... verkregen bij koop van Isaac van Waaijenberg dd 16.5.1792 voor burgmr en schepenen van St Anne.
• 5 - Een woonhuis met stallinge, erf en tuin op de marktplaatse, schuins over het stadhuis op 88 ellen cijnsgrond tbv de gemeente: A 83, huis en erf, A 84, tuin... verkregen uit de boedel van zijn vroegere huisvr Catharina v Waaijenberg... terwijl Jacobus vd Ameele daarvan eigenaar was geworden bij koop van de erven Johannes Scheers en Maria Francoisa Bodrij dd 4.11.1778 voor burgemr en schepenen.
• 6 - Een bunder 30 roeden boomgaard en weiland in het 23e begin aan de oostzijde vd kerk, A 94 en A 95... verkregen uit de boedel van wijlen zijn huisvr Catharina v Waaienberg... Verklarende de comparanten dat geen vroegere eigendomsbewijzen of titels van aankomst van deze partij lands bij hen voorhanden of bekend zijn.
• 7 - Drie bunders 55 roeden 20 ellen weiland... A 222... verkregen bij ruiling met Jacobus Anthonie Hernij dd 30.11.1809 voor not vd Broecke.
• 8 - Een bunder 78 roeden 60 ellen weiland in de Robbemoreelpolder, A 228... verkregen bij koop van Pieter Hernij Kousmaker dd 30.3.1810 voor not Schansman.
• 9 - Eene hofstede met 2 bunders 57 roeden 50 ellen erf, tuin, boomgaard en weiland... A 4, 5, 6, 7, 8.... verkregen bij koop oa van Pieternella Voskamp, wed van Pieter Crince bij publieke veiling 10.4.1834 voor Hennequin.
• 10 - Een bunder 68 roeden 60 ellen bouwland, A104... verkregen bij koop van genoemde Pieternella Voskamp bij veiling.
• 11 - Drie bunders 56 roeden 20 ellen weiland, A 178, 179, 180, 181... verkregen bij koop van Pieternella Voskamp...
• 12 - Een bunder 12 roeden 65 ellen bouwland in de grooten kerkhoek achter de kerk, deel makende van het perceel A 10, zijnde 1 bunder 21 roeden 50 ellen, waarvan de overige 8 roeden 85 ellen behooren aan de Nederduitsche Hervormde gemeente aldaar... verkregen uit de boedel van Catharina v Waaijenberg, zoals gemeld onder nr één hiervoor; terwijl de aldaar genoemde Jacobus vd Ameele daarvan eigenaar was geworden bij koop van de erfgenamen van Jacobus de Bruijne en Maria Francoise de Zager dd 17.5.1752 voor burgemr en schepenen.
• 13 - Drie bunders 31 roeden 80 ellen in de kleinen Paspolder B 26... verkregen bij koop van Pieternella Voskamp...
• [verder nog land in Cadzand, Heille, Aardenburg, Westcapelle etc.]

[...]

Marktplein 8, een van de huizen in bezit van Pieter de Bruijne

• 37 - Al de meubelen en het huisraad aanwezig in het bovengemelde huis A 83 en 84 laatst bij den overledenen Pieter de Bruijne de oude bewoond geweest...

Verder schuldbekentenissen van zijn kinderen.

• [verder nog obligaties etc.]

• Totale deelbare massa: 105029, 37 gulden.