Ommeloper

Een ommeloper is een boek waarin landerijen (vaak ook getekend; soms werden hierbij ook bewoners aagegeven) en hun eigenaars werden ingeschreven. Het boek werd gebruikt voor de verponding. De naam is vermoedelijk afkomstig van de wijze waarop de landmeters over (om) het land moesten lopen om zo het grondgebied op te meten. Later werden dit ook wel veldboeken of landboeken genoemd. Men zou dit als voorlopers van het kadaster kunnen beschouwen. Deze boeken komen voor in heel Zeeuws-Vlaanderen en hebben vaak betrekking op polders.

Van het gebied van Sint Anna ter Muiden zijn er diverse ommelopers bewaard gebleven. De handschriftenverzameling van het Zeeuws Archief bevat de ommeloper van de watering van Greveningen en klein Reygersvliet uit circa 1601-1602 en de ommeloper van Grooten Boom en Goodsvliet die ook aantekeningen van polders bij Sint Anna ter Muiden bevat. Daarnaast zijn er ook ommelopers van het Vrije van Sluis te vinden in het archief van de Staten-Generaal in het Nationaal Archief.
De oudst bekende ommeloper van de Greveningepolder is die van de landmeters Claeijs Tant en Cornelis Verbaen van 1510. Deze is voor zover bekend niet bewaard gebleven. In 1573 kwam hierop een vervolg van Antheunis Schoonmakere, dat in 1577 werd voltooid door Floris van Marissen. Diezelfde Floris van Marissen maakte een nieuwe ommeloper in 1602. Daarna volgde de ommeloper uit 1652 van Joos Tortelboom en die van 1719 van Joan Lobbrecht.
Er is een teruggevonden ommelopertje Polder Robbe Moreel 1569/1612/1657, gemeten door Antheunis Schoonmakere. En in 1730 maakte Francois Verplanke nog een ommeloper van de Kraeijenspolder, de Robbemoreelpolder en de Gouverneurspolder.

Bronnen

De foto's en transcripties van de ommelopers zijn gedeeltelijk online beschikbaar:

Zeeuws Archief, handschriftenverzameling inv.nr. 1540:

• Foto's:
  • Ommeloper van de watering van Greveningen en klein Reygersvliet uit circa 1601-1602, deel 1
  • Ommeloper van de watering van Greveningen en klein Reygersvliet uit circa 1601-1602, deel 2
  • Ommeloper van de watering van Greveningen en klein Reygersvliet uit circa 1601-1602, deel 3

• Transcripties van ommelopers, verhoofdingen en verpondingen:
  • Ommeloper 1577 en 1719
  • Tiende penning 1559-1580 (PDF-formaat)
  • Ommeloper van de watering van Greveningen en klein Reygersvliet uit circa 1601-1602 (PDF-formaat)
  • Meting 1664 (PDF-formaat)
  • Verhoofding 1668 (PDF-formaat)
  • Kohieren grond 1693 (PDF-formaat)
  • Pachters in 1700 {{PDF}
  • Landmeting Spaans gebied 1703 (PDF-formaat)
  • Gebruikers percelen 1728 (PDF-formaat)
  • Korte Verhoofding in 1728 (PDF-formaat)
  • Ommeloper 1730 (PDF-formaat)

Literatuur

• FAQ Geneaknowhow: Ommeloper

Links

• Zeeuws Archief: Inventaris verzameling van handschriften